Gençlere ilham veren usta sanatçı Gülen Andak ile özel röportaj!

OnurAkayMedya/Gazete Cep - Özel Röportaj/Zühre GÜLŞEN

Türkiye’nin yetiştirdiği en değerli sanatçılardan biri olan Gülen Andak, sanat dolu bir yaşamın izlerini taşıyor.

Çocuk yaşta bale eğitimine başlayan ve sınıf atlayarak başarıyla mezun olan Andak, tiyatro, dans ve koreografi alanlarında da kendini kanıtlamış çok yönlü bir sanatçı. Ünlü tiyatro oyuncularından dersler alarak tiyatro sahnelerinde yer alan Andak, birçok oyunun koreografisini üstlendi. Yıllardır Kurtalan Ekspres’in efsanevi basçısı Ahmet Güvenç ile birlikte yürüttüğü Bale, Dans ve Müzik Akademisi’nde yeni nesillere sanatı aşılamaya devam ediyor.

Babası, unutulmaz besteleriyle Türk müziğine damga vuran Selmi Andak’ın kızı olmanın getirdiği sorumluluğu her zaman taşıyan Gülen Andak, kendi kimliğiyle var olmayı başarmış bir isim. Sanat yaşamında hiçbir ödün vermeden, mücadelelerle dolu bir yolculuktan geçen Andak, bugün hem bir eğitmen hem de bir sanatçı olarak gençlere ilham veriyor.

Bu röportajda Gülen Andak, babası Selmi Andak’la olan anılarını, sanat yaşamındaki dönüm noktalarını, Yıldız Kenter gibi usta isimlerle çalışma deneyimlerini ve sanatçı olmanın ne demek olduğunu samimi bir şekilde anlatıyor. Ayrıca, sanatın toplumdaki yerine dair düşüncelerini ve gelecek nesillere aktarmak istediği mirası paylaşıyor.

Gülen Andak’ın sanat dolu yaşamı ve derin düşünceleri, usta gazeteci Zühre Gülşen'le OnurAkayMedya için gerçekleştirdiği bu özel röportajda okurlarla buluşuyor.

İşte o röportaj:

Sevgili Gülen Andak siz baleyi çocuk yaşta sınıf atlayarak çok başarılı şekilde bitirdiniz. Bunun yanı sıra yıllarca ünlü tiyatro oyuncularından ders alarak tiyatrolarda oynadınız. Birçok tiyatro oyununun koreografilerini yaptınız. Yıllardır bale, dans, müzik akademisini Kurtalan Ekspreste senelerce sahnede olan sevgili Ahmet Güvençle beraber yürütüyorsunuz. Zaten okurlarımız sizi tanıyor ve çok seviyor. Rahmetli Selmi Andak'ı unutulmaz besteleriyle saygıyla anıyorum. Onun kızı olmak nasıl bir duygu? Onunla ilgili bir anınızı rica etsem? Öyle çok yönlü sanatçısınız ki ve ne çok sanatçılarla çalışmalarınız olmuş ki içlerinde en çok etkilendiğiniz bir anınızı anlatırsanız çok sevinirim.

Evet, sanat dolu bir ortamda büyüdüm, bir ev ki 7/24 kapısı çalmadan durmayan, sadece sanat hayatı olmadığı, yazarlık ve spor camiasının içinde de olduğundan gelen gidenin haddi hesabı yoktu. Ben ilk olarak piyanoyla başladım. Babamın hala annemin evinde olan ve aklınıza gelebilecek her türlü yıldızın çok değerli anıları olan o piyanoyla. Ama ben piyanoda eğitim alsam da sadece parmaklarımın değil bütün vücudumun dans etmesini istediğimden duygularımı, düşüncelerimi vermek istediğim, mesajlarımı anlatan, bunu zaten en güzel anlatan dal koreografiye yöneldim sonra. Baleye yöneldim… Benim en büyük amacım Selmi Andak’ın kızı olarak değil sadece Gülen Andak olarak var olmaktı. Ve bunu başardığımda da sevgili babam, “Kızım ne yaptıysa benim maddi manevi en ufak bir yardımımı almadan, kendi kanatlarıyla uçmuş ve çok büyük mücadeleler sonunda bu başarılarla kendi kariyerini elde etmiştir.” derdi. Ve bununla hep mutluluk ve çok büyük gurur duyduğunu hep çevresine söylediğini duyardım. Evet, en büyük amacım ve prensibim buydu. Bunu bütün basın, medya ve sanat camiası çok iyi bilir ve sonunda büyük mücadelelerle, savaşlar yaparak bunu elde ettim ama bu hele bu ülkede sanatın, gerçek sanatçıların yok edilmek istendiği bu ülkede, ayrıca benim gibi Cumhuriyetçi ve bir başka sevdam sonuna kadar Atatürkçü iseniz işiniz çok daha zor! Ama hiçbir zaman ödün ve taviz vermeden bunu başardım. Hem yıllarca aktif olarak sahnede dans ederek, hem koreograf olarak hem de 35’inci yılına giren Gülen Andak & Ahmet Güvenç Bale, Dans ve Müzik Akademisi olarak bunu başardım. Birçok okul ülkenin durumu, maddi ve manevi zorluklara dayanamayarak sanat kurumlarını kapattı ama biz bunu başardığımız için gerçekten gururluyum. Babam bir duayen… Sanat yaşamında ve yazarlık yaşamında, dediğim gibi hep ayrı misyonlarımızda yol aldık ama son aşamalarda mesela konservatuardan mezun olduğumda, ne kadar yoğun olsa da benim her sene yaptığım okulumun sene sonu resitallerinde, gösterilerinde hep geldi ve mutlulukla, gururla ayakta alkışladığını hep gördüm. Evet, o kadar çok önemli çok büyük sanatçılarla çalıştım ki, o kadar çok anım var ki hangisini anlatayım bilemedim… Evet, o zaman şöyle diyeyim, benim için ve herkes için Yıldız Kenter çok büyük bir sanatçı, ustaların ustası bir hoca ve muhteşem kişiliğiyle gerçek adı gibi bir Yıldız'dır... Konservatuardan daha yeni mezun olmuşum. Dans etmek sahnede çok ayrı bir haz, çok başka bir sihir ben bunu yaparken, ayrıca beden dilinde yaratıcı olmak, düşüncelerimi duygularımı beden diliyle anlatmak, buna dansta koreografi deniyor. Bununla ilgili çalışmalar yapmaya başladım. Çünkü bir şeyler yaratmanın ve onu seyretmenin çok başka bir hazzı olduğunu anlamıştım ve bu konuda birçok oyunun, müzikalin, reklam filmlerinin de koreografilerini yapmaya başladım. Bir televizyon programında da sevgili Ersan Erdura'yla Sindirella adlı parçada hem koreografisini yapacak hem de programda onunla dans edecektik ama o zamanlar tabii daha okulum yoktu. Nerede çalışabiliriz derken, nurlar içinde yatsın Yıldız Hanım bana o güzel Harbiyede’ki Kenterler Tiyatrosu’nu açtı. Sanki kendi oyununun provası varmış gibi personelini de getirtti. Saatlerce, günlerce orada provalar yaptık. Tiyatro bazı tadilatlara girecekti, ahhh canım Yıldız Kenter beni aradı Gülen tadilata giriyor ama benim evim epey müsait çalışmanıza. Eşyaları da çekeriz, gelin burada çalışın dedi. İşte bu şu anda bile tüylerimi diken diken ediyor. Bazen insanların en yakını bile bunu yapmaz. Nasıl bir yürek, nasıl bir yücelik, tevazu... Ben de yaptıkları her şey için çok çok teşekkür edip artık koreografinin oturduğunu, programa çıkabileceğimizi söyledim. İşte birçok önemli anılarım var ama bu da içlerinde hiç unutmayacağım, çok değerli, kalbimde hep izi olacak bir anıdır ve babamın vefatından sonra yapılan ustalara saygı gecesinde de hasta olmasına rağmen geldi. Beni kuliste hazırlanırken çağırdılar, baktım bu asil insan elinde iki gül, “Biri annene, biri sana” dedi, çok rahatsızım izleyemeyeceğim maalesef ama size sevgilerimi iletmek için geldim dedi. Gözlerim yaşardı, sarıldık, ışıklar içinde olsunlar, olsun Bir Yıldız Kenter bir daha gelmez bu evrene.

Sizce sanatçı kimdir? İyi bir sanatçı olmak için neler gerekir?

Sanatçı kavramı çok derin ve çok boyutlu bir kavram. Hele ülkemizdeki her şey için sanat ve herkes için sanatçı deniliyor ve yazılıyor ya işte buna gerçekten çıldırıyorum ve çok sinirleniyorum. Sanatçı sanatın hangi branşında olursa olsun bir kere bakış açısı, vizyonu çok geniş olacak, ülkesini, dünyayı iyi takip edecek, ilgilenmediği, işi olmayacak konularda dahi biraz bile olsa bilgisi olacak, bir süre sonra mesleğinde çok profesyonel olsa bile kendini sürekli geliştirmeye çalışacak, çizgisini ve prensiplerini bozmadan dünyaya gelişmelere açık olacak, kendini rakibi gibi görüp kendini hep aşmaya bakacak ve bilgilerini, birikimlerini kendinden sonraki nesillere aktaracak. Maalesef birkaç sanatçı dışında egolar ve kompleksler yüzünden bu yapılmıyor. Benim de yıllar önce eğitim sektörüne girmemdeki amacım buydu. Herkesin okul açması gerekmiyor, zaten maddi manevi bunu yapmak ve başarılı olabilmek çok zor, çok büyük özellikler gerektiriyor ama bir kurum açmadan da kendince gençlere destek vermek ve yol açmak gerekir, onlara el ve emek verebilirler.

Bu özellikleriniz dışında neler yaparsınız?

Pek vaktim olmuyor açıkçası ama benim boş vakitte yapılmaması gereken bir uğraş, bir hobi olarak gördüğüm tutkularım var. Sinema, tiyatro, kitap okumak. Bunlara, hele Sinemayı takip edip, vizyondaki filmlerden seçip, mutlaka işlerimi de ona göre ayarlayıp gidiyorum. Eğer bir hastalık veya ters bir şey yoksa. Bunlardan başka en çok sevdiğim seyahat etmek. Bunu çok ama çok seviyorum. Değişik ülkeler, kültürler, insanları özellikleriyle görmek, tanımak, incelemek bana çok iyi geliyor. Ayrıca bu saydıklarım beni mesleğim açısından da çok besleyen, işimi destekleyen ve bana yeni ilhamlar veren şeyler. Çok ülke gördüm, kendi memleketimde de farklı yörelere, farklı bölgelere gitmeyi çok severim. Eğer seyahat etmezsem hayatımda bir boşluk ve eksiklik hissediyorum. Dünyada umarım hem doğal afetler, hem savaşlar, terör olayları olmasın da herkes el verdiğince bunları yapabilsin... Ben de umarım bundan sonra da beni her bakımdan çok besleyen, bana çok iyi gelenleri yapabilirim.

İnsanlarla diyaloğunuzun çok iyi olduğunu biliyorum. Bunu neye bağlıyorsunuz?

Teşekkür Ederim. Evet, hayır diyemeyeceğim insanlarla olan bu iletişim konusunda doğru ama size şaşıracağınız bir şey söyleyeyim. Gerçi bunu bütün çevrem bilir. Özellikle benimle birlikte çalışanlar ve de arkadaşlarım, dostlarım aslında bütün basın da benim için "O kadife eldivenin içindeki demir yumruktur derler!" Lakaplar olarak da Amazon Hitler, Demir Lady gibi isimlerle beni tanımlarlar… Dışardan çok neşeli, pozitif enerjiyle olan bir kişi olarak görünebilir ama bana ters bir şey yapıldığında, haksızlıklara adaletsizliklere, yalana ve hadsizliklere asla gelemem. İşte o anda gemileri değil, limanları yakarım. Bir kere bitirdim mi bir daha asla geri dönmem. O kişi işim için çok iyi olsa da devam etmem yani menfaat için asla devam etmem. Tanımadığım birine bile terbiyesizlik yapılsa hemen tırnaklarım uzar anında ve o gülen Gülen’den çok farklı bir Gülen çıkar. Bundan çok çekinen, korkan, nasibini alan da epey olmuştur. Ama bütün bunlara rağmen özellikle öğrencilerim, veliler, iş dünyası, meslektaşlarım, medya dünyası da dahil, bu tip olaylarda en sinirli, agresif hallerimi bazen görüp şahit olsalar da yine de inanılmaz bir sevgi ve sonsuz bir saygı duyarlar, benim ders vermemi isterler, ben yok bugün yumuşak öğretmen verecek, hadi iyisiniz, rahat olacaksınız diye takılırım. Bazen benim olacağımı duyduklarında oley diye sevinç nidaları olur. Ben zaten velilerine sizin çocuklarınız mazoşist, valla ağlamaktan (Bazı dersler hep daha mükemmeli istediğim için ve onları çok zorladığım için ve de hiçbir bahane kabul etmediğim için çok zorlanırlar, ağlayarak dersten çıktıkları da olur bazen. Bunlar acı çekmeyi istiyorlar derim. Mazoşist bunlar derim. Güleriz. Veliler de evladım gel seni daha yumuşak, bu kadar zorlanmayacağın bir yere yazdırayım dediklerinde, hayır anne veya baba, ben Gülen hocadan başkasına gitmem, acı çeksem de zorlansam da diyorlar ailelerine. Çok acayip… Aileleri, “Gülen Hanım sizdeki bu olay nedir? Biz biraz ters davrandığımızda surat asılır, yemek yemez, ders çalışılmaz falan. Siz en problemli çocukları, gençleri (çünkü gençlere de daha çok ders veriyorum) siz içeriye yalnız alıp konuşunca, o çocuk sanki psikoloğa gitmiş gibi çıkıyor. Hatta onlardan bile daha çok etkili oluyorsunuz. Bunun formülü nedir? Şeytan tüyü mü var? Bunun sırrını verir misiniz?” diye konuşuyorlar. Ben de bunu bilinçli şunu şöyle yaparsam şu olur gibi hesapla, kitapla yapmıyorum. Bu size izah edilebilecek bir olay değil. Benim içimden ne geliyorsa odur, onlarla mesleğimizle ilgili sinemalara da, söyleşilere de gidiyoruz. Annelerine bile anlatmadıkları sorunlarını, sevgililerini bile benimle konuşmak, bana danışmak istiyorlar. Çok da gülüyoruz, şakalar yapıyoruz birbirimize ama iş derslere, işlere, provalara, gösterilere, çekimlere gelince işte orada bambaşka, sanki onlarla hiç bunları yaşamayan, hiç tanışmamış gibi olan, çok katı, sert bir Gülen Andak var. Bir öğrencim, “Hocam çok sert bir şey söylüyorsunuz ağlamaklı oluyoruz. Arkasından o kadar akıl dolu ince bir mizahla espri yapıyorsunuz ki gülmek geliyor zor tutuyoruz kendimizi ama gülsek bir türlü, çok kızabilirsiniz bu gergin ortamda, gülmesek de sanki aptal gibi bizi espriyi anlamamış gibi olacağız. Ne yapacağız bilmiyoruz?” demişti. Çok güldüm. İşte bu her şeyi anlatıyor. Gülen Andak zor insandır çalışmak için derler. Evet, zorumdur inkâr etmiyorum.

Sizce başarı ne demek?

Bence ilk başta insanın ne istediğini bilmesi. Lâkin bazen istekler hayaller ile kişilerin yetenekleri örtüşmeyebilir veya belli bir seviyeye kadar gelir ama o kadardır. Daha fazla ilerlemeye yeterli değildir ve bunun sonucunda da sonuç başarıyla bitmeyecektir. Bu yüzden isteklerle, hayalleri realiteyle birleştirmek, ikisi birbiriyle bütünleşiyorsa işte o zaman da bunu eğitimle ama "Doğru eğitimlerle" devam ettirmek çok ama çok çalışmak, işinin zorluklarıyla başa çıkmak için bedenen de ruhen de güçlü olmak ve her ne olursa olsun enerjini düşürmeden, kendini iyi tanıyarak kendinle barışık olmak.

Bir sanatçı başarılı olmak için en çok neye ihtiyaç duyar?

Sanatçı birçok insandan daha duyarlıdır ve algılayış biçimi daha farklı olduğundan tepkileri de farklıdır. Tabii pasif olmayı tercih edip menfaatleri için siyaha beyaz diyen kesimi buna katmıyorum! Onlara zaten ben sanatçı da diyemiyorum. Ben tamamen onlardan başka olduğum için, zaten sanatçı olmasaydım da yine haksızlıklara, adaletsizliklere, hadsizliklere tepkimi aynen yine şimdi olduğu gibi büyük gösterirdim, çünkü yapım böyle. Sanatçı derinlik ister, buna ihtiyaç duyar, yüzeysel şeyler onu kısıtlar. Babam gibi, benim gibi, o besteciliğiyle ve yazarlığıyla, ben evet balerin olarak yıllarca dans ettim ama asıl yaratıcılık gerektiren koreograflık da yaptığım için dünyaya açık olmak, yeni pencereler açmak, onu besleyen şeyler, mesela bu bir manzara olabilir, bir müzik, bir resim, bir ülke, mesela bir insan... Örneğin beni seyahat çok besler o yüzden çok severim... Ve çevresinde onu kısıtlayan, enerjisini düşüren değil tam tersi kendini rahat hissettiği ortamlara ihtiyaç duyar.

Kalıcı başarılara imza atmanın bir anda parlayıp bir anda sönen olmamanın yolu nedir?

Kalıcı olmak… İşte asıl zor olan bu. Çünkü bazen bir yanlış hareketle çıktığınız yerden bir anda düşebilirsiniz. Bunun için de yine çok çalışmak, çalışmak, çalışmak ve hep aklınızla, kalbinizle düşünmek ve burada dengeyi sağlamak... En önemlisi de dürüst olmak yaptığınız işte... En büyük hedefim evet aslında hedeflediklerimin, istediklerimin hepsini yaptım ama yine de hedefler bir sanatçı için hiç bitmez. Ben çok ama çok çalıştım, bir hedefime ulaşırken hep bir sonrasını, sonraki hedefimi düşündüm… Bundan sonrası için ülkemin beklenen aydınlığa kavuşması. İşte o gerçekleşirse bunun için konusu Cumhuriyet ve bunu kuran Mustafa Kemal Atatürk'ü koreografisini yapacağım bir gösteri sunmak... Bunun bir örneğini Fahir Atakoğlu'nun Cumhuriyet adlı müziğiyle yapmıştım ve resitallerimde en önem verdiğim bölümdü... Hayatımda en çok beni etkileyen olay o kadar çok ki... AKM’nin sahnesi her dansçı için özeldir orası ama eski yıkılmadan önceki AKM… Çünkü o bambaşkaydı ve Aspendos'un o antik sahnesinde dans etmek adeta bir sihir gibiydi muhteşemdi... Londra zamanlarım, dil eğitimi için gittiğim okulda, oradaki her milletten arkadaşlarım, oradaki yaşadığım günler, geceler hep hatırladığımda beni mutlu eder... Öğrencilerimle birlikte yer aldığım televizyon programları… O kadar çok iz bırakan yaşanmışlıklar var ki... Pişmanlık duymadım. Daha doğrusu mutlaka şunu şöyle yapsaydım daha doğru olur muydu diye acabalarım olmuştur elbet, çünkü insanız ve hele benim gibi her şeyde fazla mükemmelliyetçi, detaycı olursanız bu çok normal. Ama aslında her şey insanda bir devinim değişim ve dönüşüm sağlıyor. O yüzden keşke demeyi hiç sevmem hayatımda ve demem çünkü onun yaşanması gerekiyordur ve size tekâmül olarak bir adım daha ileriye götürmüştür ve kararlarımda arkasında durduğum her şeyde işte ve de özel hayatımda mutlaka doğru çıkmıştır.

En büyük hedefiniz nedir? Bunun için neler yapıyorsunuz?

Hedefler zirveye, istediğiniz yere gelseniz de bitmez. Hep bir sonraya doğru düşünürsünüz. İstediğim her şeyi yaptım çok büyük mücadeleler vererek bundan mutluyum, huzurluyum ve gururluyum... Epey bir süredir bu ülkede müzikaller olmuyor, çok güzel bir kadroyla, onların koreografisini yaparak ve kendi yetiştirdiğim öğrencilerimi de katarak ışık saçan bir müzikal olmasını isterim.

Keşke oynamasaydım ya da reddetseydim dediğiniz bir tiyatro oyunu oldu mu?

Keşke sözünü iş hayatımda da özel hayatımda da hiç sevmem ama insan bazen bunu diyor tabii ki. Lakin bazı şeylerde keşke daha da şöyle olsaydı dediğim olmuştur ama bunda da keşke demiyorum. Çünkü yine mutlaka en iyisi yapılması için uğraşılmıştır ve her tecrübe bir sonrası için itici bir güç olmuştur.