Gerçeği söylemek ve dürüstlük!

Gerçeği söylemek ve dürüstlük...

Bu iki şeyin aynı şey olduğu düşünülür genellikle. Acaba salt gerçeği söylemek her zaman dürüstlük müdür? Veya salt gerçeği söylemek diye bir şey var mıdır? Bu düşünce zinciri "Acaba gerçek nedir?" soruları ile uzar gider ve hiçbir zaman tam olarak çözüme ulaşmaz.

Doğduğumuz günden bu yana birtakım kavramlar öğretildi bize. Bugüne baktığımızda bunların bazılarının içinin boşaldığını, anlamlarını yitirdiklerini görüyoruz. Geçmişin dünyasında yeni kuşakların tanımadıkları öz değerler var. Diğerkâmlık, karşılıksız sevgi, merhamet, tanrı misafiri gibi şeyler artık masallardan bile silinmeye başladı. Çizgi film kahramanlarının silahları bile artık öldürmeye ayarlı. 

Bugün yine sürekli kullandığımız ama gerçek anlamını aslında düşünmediğimiz bir sözcükten, daha doğrusu bir kavramdan söz etmek istiyorum. Bir şeyin yalnızca sözcük olmaktan çıkıp bir eyleme, gerçek anlamına dönüşmesi için kullanan tarafından ne amaçla kullanıldığının bilinmesi gerekir. Tartışılabilir sınırlar çizdiğimiz, anlamının tam karşıtı durumlarda sığındığımız bir kaçış yolu olarak kullandığımız çok önemli kavram sözcüklerimiz vardır. İşte bu sözcüklerden en fazla harcananı da "Dürüstlük" tür.

Psikoloji, mantık hatta matematik ve fizik yani pozitif bilimler dediğimiz alanlarda son yıllarda çok çarpıcı gelişmeler oldu. Laboratuar koşullar altında kanıtlanabilen değişmez sanılan sonuçlara sahip bilimsel gerçeklerin bile değişebilir olduğu anlaşıldı. Kuantum Fiziği denen şey yalnızca fiziksel dünyaya değil, insan duygularına, düşüncelerine, algılarına farklı bakış açıları getirdi. 

Gerçeğin ne olduğunun, ona nasıl ulaşılabileceğinin bilinmediği, onun hakkındaki varsayılan kıstasların tek tek yıkıldığı bu günlerde dürüstlükten kim söz edebilir? 

Çok basit bir konuda bile saf dürüstlüğe yani yüzeysel kaygılar tarafından yönlendirilmemiş dürüstlüğe ulaşmak istediğimizi düşünelim; içsel soruşturmamızın daha ilk birkaç basamağında ikilemlere hatta çoklamlara düşer, zihnimizin karmaşık dehlizlerinde kayboluruz.

Bizler tarafından dışımızdaki dünyaya söylenen, açıklanan her şey anonim zihne bir katkıdır. Denize karışan bir damla niteliğinde de olsa bir fark yaratır. Her sözcüğün, her davranışın bir değeri, buna bağlı olarak da bir sorumluluğu vardır. Olumsuz fark yaratan sözlerimiz, davranışlarımız için "Ne yapalım bu benim fikrim, ben dürüstüm" savunması bizi vicdan yargılamalarında kurtarmaz. Artık kurtarmaz...

Birden fazla dürüst olma yolu olduğu düşünülürse hangi yolun seçileceği başlı başına bir kişilik sorunu haline geliyor. Tek başına diğer kavramlar tarafından desteklenmeyen bir dürüstlük bildirimi çok anlamsız kalabilir. Özellikle sorumluluk kavramı ve vicdan olgusu ile desteklenmediği zaman ortaya çıkan gerçek bazen gereksiz bir şekilde çok incitici bile olabilir

Toplumsal konulardaki düşünceler genele yayılmış yüzeysel diğer düşünce ürünlerinden elde edilir. Tüm toplumu ilgilendiren konularda nedenler, sonuçlar yeterince berrak değildir. Bu ortak birikim farklı kesimlerden gelen katkılarla her basamakta değişime uğrayarak gelişir. Çoğunlukla bazı radikal görüşler dışında baskın bir nitelik taşımaz ve toplumu oluşturan unsurların çeşitliliği oranında içinde farklı öz, farklı potansiyel barındırır.

Bu durumda uygulanması gereken dürüstlüğe nasıl ulaşabiliriz? Hangi gerçekliğin, kimin dürüstlüğüne sadık kalabiliriz?

Belki de yol ayrımlarında kullanılması gereken, her durumda doğruya ulaştırabilen bir pusula vardır. Gerçeğe hangi açıdan bakarsak bakalım dürüstlük seçimimizi doğru bir şekilde yapmaya yarayan böyle bir iç pusulamız mutlaka olmalı. Bu pusulanın yapısında mutlaka sevgi, vicdan kuralları ve hoşgörü olmalı. Kendimize ve diğerlerine ancak temelinde sevgi olan bir sorumlulukla baktığımız zaman uygun gerçekliği görürüz. 

Bencillik ve sevgi yan oluşumları ile birlikte insanları, toplumları yöneten iki farklı efendidir. Seçtiğimiz, dünyaya gösterdiğimiz dürüstlük bildirimleri aynı zamanda bu efendilerden hangisine hizmet ettiğimizi gösterir.

Sevgi dolu dürüst seçimlerin dünyamızı yönetmesini diliyorum.