Los Angeles yangınının büyümesi Delta Smelt balığı yüzünden!

Los Angeles'taki son orman yangınları, çevre yönetimi ve kamu güvenliği finansmanı ile ilgili kritik bir sorunu acı bir tabloyla gözler önüne serdi. Yangınların yol açtığı yıkım, felâketin öngörülemez ve yıkıcı gücünü hatırlatırken, bu krize neden olan politikalar ve kararlar göz ardı edilemez.

Otuz yılı aşkın ABD’de yaşayan eşim James Oguz Stewart, bu ülkenin doğu yakasında on dört yıl itfaiye ve acil kurtarmada gönüllü olarak hizmet vermiş bir vatandaştır. Yangında, ciddi anlamda uzman bir kişidir. Sayısız hayat kurtarmıştır. İlgi alanı olduğu üzere, her ne kadar batı yakasında yer alan Los Angeles bize çok uzak olsa da (direkt uçuş beş saat) yangın ile ilgili sorup soruşturdu ve onun edindiği bilgileri kaleme almak istedim. Açıkçası duyduklarıma inanamadım! Amerika gibi bir yerde olacak eksiklik değil! Sorumsuzluk büyük! Çok, hem de çok şaşırdım!

Yangınlar çıktı; tamam! Fakat neden söndürülemedi?

Gecikmeli bir müdahale söz konusu!

Müdahalede yetersiz imkânlar söz konusu!

Rüzgârın etkisinin büyük olması söz konusu!

Eşim, eski meslektaşları ile yaptığı görüşmede şu bilgileri almış bulunmakta:

Konunun kaynağı; Kaliforniya’da olan bir balık türüne dayanıyor. Delta Smelt! Bu balık türü, nesli tükenmek üzere olan bir balık türü.

Dağlardan gelen yağmur suları, özel yapılan göl ve göletlerde toplanıyor. Ve şehirdeki bütün yangın hidrantlarına tedariki sağlanıyor. Kaliforniya’da her zaman su sıkıntısı olduğu bilindiği üzere, bu bölgenin sistemi, bu. Los Angeles’a yaklaşık dört buçuk saat uzaklıkta, Las Vegas’ın otuz mil güneydoğusundaki Arizona-Nevada sınırında yer alan, dünyada en çok ziyaret edilen Hoover Dam Barajı’nın sadece yarısından azı suyla doluydu; gözlerimle gördüm. Nevada, Arizona, Kaliforniya kurak bölgeler. Ve Kaliforniya eyaletinde yangın hidrantlarına su, bu şekilde depolanıyor.

Bu işin başındaki sorumlu/sorumlular, Delta Smelt adı verilen ve bölgede yaşadığı iddia edilen bu balık türünü koruma gerekçesiyle bu suların tutulmasından kaçınıyorlar. Bu balığın soyu tükenmesin, balıklar üresin diye yangın hidrantlarına su sağlamak yerine, suyu doğal akışına bırakıyorlar. Kuraklıkların ve iklim belirsizliklerinin arttığı bir dönemde hayati su kaynaklarını boşa akıtma kararı, topluluklar ve ekosistemler bu kaynaklara muhtaçken mantıksız görünmüyor mu? Çıkan yangınlara bu sularla müdahale edilebiliyor/edilebiliyordu. Fakat bu balıklar ölmesin, nesilleri tükenmesin diye 2012’den beri bu suları toplamamaya başlamışlar. Ancak gelin görün ki bu balık türü, 2012’den beri de bir daha hiç görülmemiş!

Yangın hidrantlarında su yok! Bu felâketin başlama aşamasında itfaiyeciler, yangın hidrantlarına ulaştıklarında burada su olmadığından dolayı yangına müdahale edemiyorlar! Bir diğer sorun da son birkaç yıldır, eleştirilere de neden olan, itfaiye departmanlarına yapılan bütçe kesintileri! İtfaiyecilere ayrılan bütçe azaltılmış olduğundan yeterli sayıda itfaiyeci olmaması ve ekipman yenilenememesi, bu yangınların söndürülememesine neden oldu! Felâket ikiye katladı! Hatta üçe dörde! Yangınlar büyüdü ve kontrol altına alınmaz oldu! Bir de rüzgâr bonus olmaz mı! Doğal olarak, bu yangınların kontrol dışına çıkmasını hepten hızlandırdı! Şu anda bu bölgenin valisi, bu sorumluluğu yerine getirmediği için zor durumda! Vali, bu saatten sonra da işin altından nasıl kalkar; çok geç! Her yer yandı bitti, kül oldu! Amerika’nın her bir yerinden yardım gitti ama geç kalındı çünkü şehrin valisi, Amerika içinden yardımı zamanında istememiş! Hadi buyurun! Sınır olarak yakın diye Meksika’dan istemiş yardımı! Hadi buyurduk!

Hayatlara, mala, kayıplara, hem de öyle böyle değil, mal olan bu hatanın, bu sorumsuzluğun affı olur mu? ABD, yangına müdahalede çok üst seviyededir ama Amerika’nın en pahalı eyaletlerinde neredeyse başı çeken Kaliforniya gibi bir eyaletin içinde yer alan, dünyaca ünlü, dünyaca gözde şehirlerden biri olan Los Angeles şehrini, bu felâkete sürükleyen bir adam sendecilik mezvubahis!

Bu korkunç yangınlarla ilgili; ocak ayının yirmisinde başkanlık koltuğuna oturacak Trump, hem valiyi hem de belediye başkanını sorumlu buldu. Trump, Los Angeles’ın sıkıntılı su tedarikinden sorumlu olduğunu söylediği Kaliforniya valisi Gavin Newsom’ı, doğrudan işaret etti. Yangınların, bu denli uzun sürmesinin nedenlerinden biri olarak, kesinlikle itfaiyeci hortumlarına su verilmemesini gösterdi. Ve bir diğer kişi, Los Angeles Belediye Başkanı Karen Bass’ı, şehrin itfaiye bütçesini kesmekle suçladı. Görevlerini yerine getirememiş bu sorumluların, istifa etmelerini öngördü.

Kaliforniya, şu anda büyük bir kaos içinde ve zararın neresinden döneceklerini, biz de burada bekleyip/yaşayıp göreceğiz. “Olan oldu…” dememeleri gerek! Los Angeles, bu yangınların ardından toparlanmaya çalışırken, bu politikaları yeniden gözden geçirmeleri hayati önem taşıyor! Delta Smelt balığının varlığına ilişkin tartışmalar, sürdürülebilir su yönetimi uygulamalarına duyulan acil ihtiyacı gölgede bırakmamalıdır. Benzer şekilde, itfaiye departmanlarına yeterli finansman sağlanması ve elektrik şebekesi zafiyetlerinin de ele alınması, tartışmasız, öncelikli olmalıdır! Bu değişiklikler yapılmadığı sürece, önlenebilir felâketlerin döngüsünü sürdürme ve toplulukları savunmasız, hem canca hem malca zarar ziyan, kayıp içinde bırakma riskiyle karşı karşıya kalmaya devam! Aynı bizim deprem meselemiz gibi!